As mulleres ante o cárcere

“El terror decretado fríamente desde arriba, y ejercido sistemáticamente por las cuadrillas de falangistas, era cada vez más intenso. Ya no pasaba día en el que no apareciesen cadáveres en las carreteras de los alrededores de La Coruña, principalmente en la ya famosa cuesta de la Sal y en la misma carretera de circunvalación que pasa por la puerta de la cárcel, de donde se sacaba a los presos para asesinarles.

Los hermanos Casteleiro, sastres de La Coruña….( ), acaudillaban otra tropilla de asesinos que casi todas las noches dejaba sembrados de cadáveres los parajes solitarios de Punta Herminia, la playa de Santa Cristina y Bastiagueiro.

La mayor parte de las víctimas de estos crímenes eran anónimos militantes de las organizaciones proletarias…”.

Vai relatando varios asesinatos como o de José Villaverde, , de Juan Antonio Suárez Picallo, asesinado con outros tres a mesma noite… “También sacaron de la cárcel para matarlo a Jacinto Méndez, al que detuvieron por haber estado en el gobierno civil cuando se hizo resistencia a la sublevación…..A los pocos días apareció el cadáver de Jacinto Méndez en la carretera de circunvalación a poca distancia de la cárcel”.

Tras a lista dun rosario de cadáveres, o autor continúa o relato:

“Y así, cientos y cientos. Las mujeres de los presos, cuando iban por las mañanas a la cárcel a llevarles la comida, recibían aterradas la noticia de que el preso había sido puesto en libertad la noche antes. Invariablemente el cadáver aparecía aquella misma mañana.

Seguir lendo

As mulleres dos presos

Conta Hernán Quijano ( seudónimo de Luís Seoane) as tristes circunstancias polas que pasaron as mulleres dos presos da Coruñae a súa heroicidade.

“Y así, cientos y cientos. Las mujeres de los presos, cuando iban por las mañanas a la cárcel a llevarles la comida, recibían aterradas la noticia de que el preso había sido puesto en libertad la noche antes. Invariablemente el cadáver aparecía aquella misma mañana.

Las mujeres de La Coruña enloquecidas de desesperación decidieron oponerse a que aquellos crímenes continuasen. Temblando por la vida de sus padres, hijos o hermanos que cada noche podían ser asesinados, resolvieron a la desesperada no separarse ni de día ni de noche de las puertas de la prisión y, efectivamente, dispuestas a que las matasen allí antes que alejarse, constituyeron una guardia patética en torno a la cárcel.

Los centinelas las rechazaban a culatazos, y los guardias se las llevaban de allí a rastras, pero ellas resistían heroicamente en aquel lugar, y por cada una que se llevaban detenida o que caía desfallecida, diez más venían a sustituirla.

Aquella vela trágica de las mujeres en torno a la cárcel durante la madrugada para impedir que los falangistas siguieran sometiendo sus asesinatos, fue uno de los episodios más horrendos del terror. No hubo manera de arrancarles de allí. Y consiguieron que a lo menos durante unas noches los falangistas no se atrevieran a sacar de la cárcel a sus víctimas.

Pero poco después el terror tomaba nuevas formas y los asesinatos seguían cometiéndose merced a más complicados expedientes”.

Extraído de: Hernán QUIJANO (Seudónimo de Luis Seoane) Galicia Mártir – Episodios del terror blanco en las provincias gallegas. Ediciones Neos, Buenos Aires, circa 1949  

Pilar Sánchez e Ermitas Pena

pilara sanchez dona de manuel pena camino e a filla Ermitas.jpg

Ermitas Pena nace no ano 1934 e con dous anos xa lle deteñen ó pai, Manuel Pena Camino, que foi condeado a cadea perpetua por unha acción contra o ferrocarril[i].

A mai Pilar Sánchez Vázquez,  deixa a nena e ó outro fillo, Constantino, coa familia na aldea de Castro en Cuntis e marcha  a Santiago a servir para estar perto do seu home. Mentres, ve como executan a Calvelo, a Manuel mándano ó cárcere de Coruña. Pilar marcha a Coruña,  e traballa de cociñeira e coidando os nenos dunha familia  propietaria da carnicería “La Santiaguesa” na plaza de España,  isto permitíalle levar comida a Manuel.

Manuel vive as penalidades do cárcere pero sae no ano 1940 con “certa preparación”  – xa que alí estudaban-  e  traen xunto a eles a súa nena Ermitas. Instálanse nunha casa no  campo de Artilleria. A nena pode estar co seu pai que empezou a traballar vendendo queixos e ovos nas feiras. Pouco tempo pasou con el a nena,  porque enseguida vaino buscar a Garda Civil.  Grazas ós veciños que indicaron que estaba fóra, puido salvarse. Esa mesma mañan  a muller  Pilar envolve nun chal á nena e marchan á praza de España para coller Manuel  o autobús da feira,  e para non volver nunca. “Prefiro morrer que volver ó carcere” -dixera Manuel antes de marchar-  e alá marchou ó monte.

E  incorporouse á guerrilla de Benigno Andrade “Foucellas”, Freijo e Ponte, na IV Agrupación Guerrilleira de Galicia.

A familia con todo  ía velo á aldea, tamén a Curtis á casa veciña da que,  xunto a estación do tren, tiña a muller do Benigno Andrade “Foucellas” – a de “Pedro de Porco”- tamén  víanse en Betanzos e alí ía Ermitas coa mai, mesmo a lugares do monte: nunha xesteira, ou xunto a un río

-E se nos collen aquí ? – desesperada- dicía a muller Pilar

– Se nos collen aquí morremos xuntos-  recorda Ermitas que decía o seu pai  Manuel

Seguir lendo

Catro mulleres: Beatriz, Juana, Mercedes e Palmira

As persoas son a estela que detrás de si deixan

Queremos lembrar a catro donas: nais, esposas, republicanas e xenerosas.

BEATRIZ

No puede creer el que suscribe que se inmole,  al amparo de un fallo judicial dado por consecuencia de un sumario instruido con notoria pasión,  a un padre de familia con tres hijos de 9, 8 y 7 años que los dejará en el mayor desamparo ya que a pesar de haber trabajado toda la vida y de haber tenido una vida modesta y ordenada no alcanzó la dicha de ver asegurado su porvenir, única ilusión de su vida

Extracto da defensa realizada por Andrés García Ferreiro.

Andrés García Ferreiro era secretario do Concello de Vimianzo, pertençía a  Unión Republicana, foi encarcerado na prisión da Coruña  e fusilado no ano 1937 por “auxilio a la rebelión”.

Os seus nenos chamábanse Asunción, Julio e Andrés. A súa muller Beatriz González Villar quedou viúva, soa, e coas contas do banco embargadas. A muller do abogado, tivo que porse a traballar e vender roupa polas feiras  “cos nenos ao cargo e a comida na fiambreira”, “pero os meus fillos  sempre dignos e guapos”.

Despois sobreviviu cun pequeno almacén de patacas na rúa do Orzán, onde  tamén vendía caixas de sidra. Os fillos foron  superando as dificultades a pesar de que de nenos tiñan que soportar os insultos por ser fillos de rojo. A nai Beatriz axudóulles sempre a mirar cara adiante.

A súa neta  Bea descríbea como “mandona e riquiña” pero “cun burato negro de pena da que non se podía librar” e  sempre perplexa ante a vida que, sen ter por que,  lle tocou vivir.

Seguir lendo

Palmira e Mariquiña

Pequena reflexión sobre a vida de Palmira muller de Villaverde e nai de Mariquiña.

villaverde-e-palmira

 

-“¡Villaverde, así, con la cabeza bien alta!”

Eso escoitara Mariquiña paseando pola rúa Real a un antigo compañeiro de cárcere do seu difunto pai

Pasou moito tempo desde que mataran ó seu “papaito”, José Villaverde Velo. líder anarcosindicalista. Durante todo ese tiempo a familia vivíu sen ocultarse.

Quizás eso lles axudou: o seguir crendo nos ideais de xusticia e libertade que tiña o seu pai .Convicción que también compartían os tíos e “abuelito”, e a mai Palmira.

Porque José Villaverde pudo terse librado. Mentras estaba no cárcere. Ofrecénronlle afiliarse a Falanxe. Tería salvado a vida, e as fillas poderían ter disfrutado del. Dixo non.

Morreu paseado ós poucos días, o 25 de setembro de 1936.

Siempre viviran na rúa Marconi.

En casa discutían moito, sempre de política, de temas sindicales tanto o abó como os tíos. Joaquín, o abó, visitóu moitas voltas o castelo de San Antón. Foi apresado varias veces.

Durante estos anos trinta, chegara a Coruña un coñecido libertario, José Villaverde Velo, a traballar na construcción do ferrocarril.

É nomeado o secretario xeral da FLO. No sindicato ademáis das tarefas sindicais tamén facían actividades culturais. Villaverde galán fai a escea do sofá con Palmira a filla de Joaquín Otero. Parece que aí empezou a historia de amor. Villaverde e Palmira Otero casan no 1933. Marchan vivir á rúa Hércules, perto do campo de Marte. Eran felices.

Montou unha librería e seguía dando conferencias por toda España, tamén no Ateneo de Madrid e no teatro Rosalía, era no acto de homenaxe á muller, alí dixo: “Vosotras, las trabajadoras le habéis perdido el miedo al patrón pero aun no le habéis perdido el miedo a Dios”.

Á saída dixéronlle que fuxira.

Seguir lendo