Na cella de illamento

preso-clemencia-madre-44340

Camilo de Dios describe as condicións nas que estivo nos tres primeiros meses de chegar ó cárcere da Coruña no ano 1949

“Cando entras no cárcere, unha persoa cunha condena, é segredo de sumario. Non podes recibir visitas, nin podes escribir nin podes recibir correspondencia. Botas tres meses aislado, nunha celda que non da ao exterior, que non ten ventás e che acenden a luz un pouquiño pola noite, outro pouquiño á mañá e outro pouquiño ao mediodía para que comas dez minutos, e danche auga. Neses dez minutos tes que comer, lavar o prato e despois lavarte tu no prato porque non tes outro sitio. Nas celdas de aislamento, neses tres meses, non hai duchas nin nada. Despois si. O día que nos sacan da celda, envolvemos o petate: unha colchoneta, unha manta. Pos a manta tendida, fanche dobrar a colchoneta, atar as catro puntas e metes os zapatos, os calcetíns e toda a roupiña que teñas. Atas as catro puntas da manta con toda a roupa, colles a manta ás costas deica a nave de desinfección. Deixas quedar a colchoneta e tu volves desnudo para a celda. Á noite vas buscar aquelo… Un olor que non se para, porque claro, aquelo é tóxico, o vapor co que o desinfectaban”.

entrevista realizada en agosto do  2015

Morse

Contaba Manuel Cruz, de Corme, preso no 1945 por axudar á guerrillan, que a comunicación no cárcere facíase por morse: “petaban nas tuberías, porque alí no cárcere había moitos telegrafistas dos barcos”. Os condeados a morte estaban en celas separadas. Sabían cando os ían matar polos siñais acústicos. Despois por morse dixenralle que Manolito Bello conseguíu que o mataran vestido con uniforme do exército guerrilleiro.

Testemuño do sobriño Quico Cruz

Única presa política no cárcere na Coruña

María Ángeles Rivera Torres “Gelines” sindicalista de Pysbe, foi condeada a seis meses de prisión “por agredir con un bolso a la policía”,  foi levada ó cárcere da Coruña, tamén Aneiros e os demais,  por propaganda ilegal…. Era o ano 1968, e  foron caendo todos.

 “No cárcere estaba soa porque era a única presa política” pero sentíuse moi arropada, polos compañeiros, pola familia e polas traballadoras de PYSBE que cada semana iban visitalles e leváranlle comida, paquetes e incluso “un colchón mercado por elas

BLANCO CARBALLO, Antonio : Biografías obreiras de Ferrol (vol II). Fundación 10 de Marzo, Compostela, 2012.

Esperando a condea a morte

si DSCF2515

Camilo de Dios foi preso en maio de 1949 e esperou  na cela dos condeados a morte.

“Na Coruña estiven ata setembro do 50. A vida no cárcere da Coruña era moi mala. Tivemos a sorte que estabamos condeados a morte e dábannos algo mellor de comer que aos outros. Dábannos unha racionciña mellor que aos outros. Os domingos dábannos un ovo frito con pataquiñas e iso xa era moito. Tiñan estipulado tres pesetas para cada preso,  para roupa, luz… Todos os gastos que ocasionaba no cárcere e comida, claro. O enfermo tiña sete e nós tiñamos a ración de enfermo. Pero pasábase moita fame e moito frío.”

Impresións na chegada ó cárcere

DSCF2541

Camilo de Dios describe a chegada ó cárcere da Coruña despois de ser apreixado e torturado en Ourense

“Caín preso o 18 de marzo (de 1949) noite. Sen pantalóns e sen calzoncillos. Estiven amarrado cunhas cadeas e unhas argollas e sentado. Os pantalóns e os calzoncillos gastáronse. Non me lavei nunca, non me duchei nunca naqueles dous meses. Botábanme caldeiros de auga. Así estiven dous meses na comandancia a Guardia Civil. Lévanme á Coruña para declarar polo asunto do ataque ao cárcere. Lévanme no tren.  Torturaronme trinta ou cuarenta días e os outros foron para repoñerme un pouco. Non podes entrar a rastras no cárcere porque se hai un director cun pouco de humanidade non te recibe.  Fun con  ao cárcere.

Cheguei ó cárcere da Coruña o 16 de maio, de A primeira impresión do cárcere foi marabillosa. Déronme unha colchoneta e cerráronme a porta. Non entrou ninguén. Durmín estupendamente. Púdenme deitar despois de dous meses. Dixéronme que cea non había, que xa a deran, pero foi o mesmo. Eu estaba afeito a cear paos. Estaba na mesma celda que Antonio(Pérez Barreiros). Estivemos sempre xuntos. E incluso condeados a morte. Sempre xuntos. Iamos ao baño xuntos. Cando non estaba unha tal Teresa, unha viúva dun Guardia Civil, que era a que facía a limpeza na comandancia. Estando aquela muller non iamos ao baño porque traía unha lata de sardiñas, orinábamos na lata e ela ía a vaciala.”

Esperando na cela de castigo

DSCF2540 blanco e negro si

Conta Camilo de Dios a súa estadía no cárcere da Coruña na cela de castigo e á espera da condea.

Fixéronme o consello de guerra estando no cárcere da Coruña. A min pedíronme petición fiscal a pena de morte; as dúas penas de morte pedíanllas a Antonio (Pérez Barreiro) porque era maior de dezaoito ano, pero eu era menor e só me pediron unha. Foron moi humanos.

Cando entras no cárcere, unha persoa cunha condena, é segredo de sumario. Non podes recibir visitas, nin podes escribir nin podes recibir correspondencia. Botas tres meses aislado, nunha celda que non da ao exterior, que non ten ventás e che acenden a luz un pouquiño pola noite, outro pouquiño á mañá e outro pouquiño ao mediodía para que comas dez minutos, e danche auga. Neses dez minutos tes que comer, lavar o prato e despois lavarte tu no prato porque non tes outro sitio. Nas celdas de aislamento, neses tres meses, non hai duchas nin nada. Despois si. O día que nos sacan da celda, envolvemos o petate: unha colchoneta, unha manta. Pos a manta tendida, fanche dobrar a colchoneta, atar as catro puntas e metes os zapatos, os calcetíns e toda a roupiña que teñas. Atas as catro puntas da manta con toda a roupa, colles a manta ás costas deica a nave de desinfección. Deixas quedar a colchoneta e tu volves desnudo para a celda. Á noite vas buscar aquelo… Un olor que non se para, porque claro, aquelo é tóxico, o vapor co que o desinfectaban. Despois pasamos a unha nave onde estaban os outros presos ata que veu o xuíz.

Seguir lendo

Trato no cárcere

si doubling-up-prison-390x285.jpg

“É curioso: O seren derrotados os alemáns na batalla de Stalingrado  o sistema carcelario español cambeou moito. Era outro comportamento dos guardiáns; traguíanos periódicos e noticias verbais. Algúns ata comentaban, para congraciarse con nós, que tiñan exercido mesmo oficio durante os anos da República. Houbo unha reducción de penas e liberaron a moitos presos en todo o país”

Francisco Rey Balbís “Moncho” preso no cárcere de A Coruña desde o ano 1941 ata o 1945

en Xosé Neira Vilas Guerrilleiros. Ediciós do Castro. 1991

Amoreados nas celas

si carcerecoruña Mada Carballeira (25).jpg

O amoreamento seguía, en celas de quince presos metían oitenta “houbo un intre en que só tíña cuarenta centímetros  para estender a colchoneta” e había que dormir de costas e para non respirar o alento uns dos outros poñiamos unha taboliñas que nos deran na cociña”

A aglomeración era como un castigo, había que estar a cotío aguantando o bureo de tanta xente, o fume dos pitillos, a pouca ventilación, a forzosa falla de higiene co cheirume de suores e roupa suxa;  a única ventaxa  que tíñamos era o retreta que estaba nuna estancia separada por unha porta de maderia que se podía pechar; nela estaba dúas tazas de letrina e un grifo para poder sacar auga ; tamén tiña unha pequeña fiestra que daba ó pateo do lavadeiro e donde donde se podía ollar somentes o muro e  a garita dos centinelas:  alí podíamos lavarnos un pouco o corpo, ainda  que ás agachadas , pois eso estaba prohibido;  a hixiene era un luxo ó cal non tíñamos ningún direito.”

Xerardo Díaz Fernández, preso no cárcere da Coruña nos anos 1938 e 1939, e autor do libro A crueldade inútil. 1985. Edicións do Castro. Sada.

“No cárcere quitáronme o sangue” (literalmente)

Conta Camilo de Dios as ruiñas condicións sanitarias

descarga

“Un día, apareceron dous médicos cun enfermo, vamos os médicos non traían o enfermo, traían entre cuatro, un home nunha camilla, un funcionario, sei que era funcionario porque o coñecín e traía uniforme, e déralle unha hemotisis estaba enfermo, un home totalmente amarillo, e a min puxéronme no alto da mesa, y a el puxérono no suelo, entonces, sacáronme sangre directamente do meu brazo pró del, que el estaba moi amarillo moi amarillo  botando sangre pola boca. Non valeu de nada porque o funcionario morreu.

Non sabían o grupo sanguíneo pero me quitaron  o sangue que lle pareceu ó médico oficial que se chamba doutor Bota e o médico preso era un tal Santiago Rilo, sacáronme un montón de sangre pró funcionario pasei uns días medio baldado pero bueno, tempo de estar deitado chegábame, a comidiña era algo mellor, e despois preguntei polo tal funcionario e chamábase, Manuel e era de Villalba.”

Entrevista feita no ano 1999 por Victor Santiadrián

Os condeados a morte comen millor

si-carcel

Camilo de Dios, despois de ser torturado en Ourense, lévano ó cárcere de Coruña e confinado na cella de castigo

“Fun tres ou catro días ó Castillo de San Antón, pero consideraron que non había seguridad entonces trouxéronme para a prisión… alí ó lado da torre de Hércules, que é a que había daquela.  O trato foi bo. Aisláronme por suposto, metéronme nunha celda, a celda dos condenados a morte, dábanme bastante boa comida porque dábannos, ós condenados a morte dábannos comida de enfermo, que había unha superalimentación prós enfermos, e prós condenados a norte. 

Alí, pegar non me pegaron.”

Entrevista realizada no ano 1999 por Victor Santiadrián