Características do Cárcere da Torre no ano 1927

A Voz de Galicia do 27 de decembro de 1927 recolle na súa portada o traslado dos presos dende a vella prisión do Parrote ata o novo cárcere da Torre; neste amplo artigo, aparte da narración do proceso de traslado dos presos, faise unha detallada descripción das características, equipamentos e a organización do persoal do cárcere provincial nos seus primeiros días, que reproducimos a continuación:

“Inmediatamente comenzó a prestar servicio la guardia militar compuesta de un sargento, dos cabos y diez y seis soldados de Infantería […] La nueva cárcel tiene cabida para 160 presos en total, distribuidos en pabellones independientes para hombres y mujeres.

Para los presos varones cuenta con 61 celdas individuales; cuatro llamadas de aglomeración, y destinadas a detenidos por faltas gobernativas y delitos políticos; y 11 para incomunicados y de castigo.

Los dos pabellones de mujeres tienen 12 celdas individuales y dos de aglomeración, una en cada uno de aquellos.

Se alumbra el edificio con luz eléctrica y cuenta con instalación de gas para alumbrado supletorio.

Seguir lendo

Folga de fame de Xan María Castro no cárcere

Xan María Castro, activo sindicalista, pasou seis meses no cárcere da Coruña.

«Fixemos unha folga de fame e metéronos en celas de castigo. Estaban nos sotos, cunha humidade terrible e unha manta nada máis. E volvemos poñernos en folga. Eu non morrín porque o compañeiro da cela do lado, Rafael Pillado —outro coñecido sindicalista— avisou aos gardas, que me sacaron en mínimos de tensión. O caso saíu na prensa, tivo repercusión internacional, e deixaron de usar aquelas celas inhumanas»

Colocación da primeira pedra do cárcere da Coruña

O día 22 de maio de 1925 foi colocada a primeira pedra do cárcere da Coruña. construida ó longo de dous anos. Foi realizada segundo o proxecto de Juan Álvarez de Mendoza en colaboración co arquitecto municipal Pedro Mariño. Anteriomente a prisión estivera no castelo de San Antón, no convento de San Francisco e na Audiencia. A noticia foi recollida pola Voz de Galicia:

“En varios automóviles, se trasladaron las autoridades y los demás invitado al lugar de emplazamiento del nuevo edificio, cerca de la ensenada que existe a los pies de la Torre de Hércules y al abrigo de Monte Alto. Allí había concurrido previamente una compañía del regimiento de Isabel la Católica con bandera y música. Por los alrededores del solar y en los contornos de la carretera de circunvalación se congregarón muchísimas personas, un público numeroso. Al llegar la sautoridades y representaciones con los Sres, Muslera, Cadalso, Casás y concejales, el primera, con el general López Pozas, revisitó las fuerzas y la banda de música ejecutó la Marcha Real.
Seguidamente ocuparon na tribuna dispuesta al efecto y que ostentaba una cortina de los coloras nacionales. Los arquitectos Sres. Álvarez de Mendoza y Mariño habían preparado cuanto se necesitaba para que la ceremonia pudiese realizarse con toda clase de acostumbrados pormenores.

En un tubo ”ad hoc” se encerró el acta levantada, y en la cual se reseña la fiesta y se describe el terreno de la nueva cárcel con su superficie, linderos, etc.

Habló luego el Sr. Cadalso, haciendo un estudio comparativo entre España y otras naciones en el aspecto penitenciario, para deducir que nuestra nación fué siempre delante de las otras en este orden, recordando la labor de Pedro IV de Aragón en cuento de la protecicón a los niños abandonador y delincuentes; la obra de nuestros tratadistas, Concepción Arenal, el sacerdote Sandoval y los preceptos de Alfonso el Sabio en las Partidas sore el sistema carcelario.

Dedicó un elogio a la obra del Directorio y al Sr. Muslera en cuanto a mejoras de las prisiones; enalteción la labor del alcalde Sr. Casás, especializado en este genero de estudios, resordando su actuación en distintos congresos penitenciarios. (…)

Y se dió por concluido el acto, desfilando en automóviles las autoridades y representaciones concurrentes, que siguiero hasta al Palacio Municipal, donde se despidieron.

A las dos de la tarde, se verificó en el ”Atlantic Hotel” en banquete con que el alcalde obsequió a los Sres. Muslera y Cadalso, habiendo asistido las autoridades que cooperaron a la solemnidad.”

Segue a evolución do edificio.

La Voz de Galicia, 23 de maio de 1925

Foto de Manuel Casás

Fondo do Arquivo da Real Academia Galega 

José Luís Quiñoá López: cárcere e exilio

José Luís Quiñoá López naceu no 1949 en Santa María de Bóveda ( Lugo), marchou a Compostela a estudar Matemáticas.

Empezou a militar na U.P.G. No ano 1970 foi  capturado pola policía. Tanto él como o resto dos detidos, da UPG e do PCI, foron levados a comisaria e torturados. Despois, en número de quince, conducido ós calabozos da “falcona”.

Despois estiveron no cárcere da Coruña. José  Luís Quiñoá estivo preso durante os meses de maio e xunio.

 Foi  acusado de propaganda ilicita e asociación ilegal e xuzgado polo TOP.

Como consecuencia da persecución debeu exiliarse en Toulouse ( Francia) onde pemaneceu dende o no 1971 ata o ano 1976.

Alí  pudo doctorarse na Universidade de Toulouse-Rangueil e voltou a Compostela onde foi profesor de Matemáticas na Facultade de Económicas e Empresariais.

As mulleres ante o cárcere

“El terror decretado fríamente desde arriba, y ejercido sistemáticamente por las cuadrillas de falangistas, era cada vez más intenso. Ya no pasaba día en el que no apareciesen cadáveres en las carreteras de los alrededores de La Coruña, principalmente en la ya famosa cuesta de la Sal y en la misma carretera de circunvalación que pasa por la puerta de la cárcel, de donde se sacaba a los presos para asesinarles.

Los hermanos Casteleiro, sastres de La Coruña….( ), acaudillaban otra tropilla de asesinos que casi todas las noches dejaba sembrados de cadáveres los parajes solitarios de Punta Herminia, la playa de Santa Cristina y Bastiagueiro.

La mayor parte de las víctimas de estos crímenes eran anónimos militantes de las organizaciones proletarias…”.

Vai relatando varios asesinatos como o de José Villaverde, , de Juan Antonio Suárez Picallo, asesinado con outros tres a mesma noite… “También sacaron de la cárcel para matarlo a Jacinto Méndez, al que detuvieron por haber estado en el gobierno civil cuando se hizo resistencia a la sublevación…..A los pocos días apareció el cadáver de Jacinto Méndez en la carretera de circunvalación a poca distancia de la cárcel”.

Tras a lista dun rosario de cadáveres, o autor continúa o relato:

“Y así, cientos y cientos. Las mujeres de los presos, cuando iban por las mañanas a la cárcel a llevarles la comida, recibían aterradas la noticia de que el preso había sido puesto en libertad la noche antes. Invariablemente el cadáver aparecía aquella misma mañana.

Seguir lendo

Despedida dun compañeiro

O sindicalista Rafael Pillado conta como van marchado os compañeiros do penal da Coruña

“A pingueria de saidas tampouco e notou nos primeros momentos, porque ainda seguín entradno novos detidos políticos. Con todo, pronto fúmos facéndonos á idea de que chegaría a ocasión en que seriamos moiu poucos. Quizáis, cando máis o sentín foi ó despedirse Rafael Bárez. Os últimos anos, vividos intensamente á fronte da organización de Partido en Ferrol, uníronno fonda e afectivemente. O día que abandonou a prisión da Coruña, chorei de forma moi intensa. Nunca me ocurreu tal cousa, nin me volveu pasar. Pero ante a súa marcha , toda a emotividade, acumulada ó longo daqueles meses, desatouse de súpeto, cun choro no que mestura a alegría polos que se van coa tristeza de non poder estar aso eu lado, compartindo as loitas que estaban a agardando alá fora”

Rafael Pillado: Latexos de Vida e de Conciencia. Ed. Fuxo Buxan, Ferrol, 2012

Entradas e saidas do cárcere

Outro golpe importante foi o consello de guerra contra os compañeiros  Manuel  Amor  Deus, Xosé M. Riobó, Francisco Fernández  Filgueiras, Bernardo Bastida, Ángel Porto Feal, Xosé Cabado, Ramiro  Romero e Joé Xulio Miraz, a principios de novembro de 1972. Tratábase dunha basta montaxe que buscaba seguir implicando ás forzas armadas na represión dos traballadores e da cidadanía en xeral. O que non lograran nos primeiros momentos daqueles acontecementos, lográbano agora.

Un mes despois, chegabn á prisión da Coruña, procedentes da prisión militar de Caranza, Amor, Riobó, Bastida e Porto. Neste momento ainda permanecían Torregrosa, Bárez..etc pero pouco tempo, connosco: a contagotas, a Comuna ía perdendo membros. Bárez saíu a finales do vran; a Loureiro e Torregrosa concedeuselles a liberdade provisional o o 22 de  decembro .

Ese ano despediríamolo os que quedábamos Julio Aneiros, Pedro Bonome, Manuel Amor, José María Riobo, Bernardo Bastida e eu, cunha cea espacial traída da casa. Pola velocidade a que viñan a miña nai e a miña muller para que a tivésemos a punto, seríalles imposta unha multa.

Antes, celebráramos unha comida cos nenos, non só os fillos dos presos, senón que estivemos acompañados polos doutros compañeiros xa postos en liberdade”

Rafael Pillado: Latexos de Vida e de Conciencia. Ed. Fuxo Buxan, Ferrol, 2012

Novo local para ocio

“No patio, baixo a enfermería, primerio cedéusenos un local provisto  de servicios de baño e unha sala de mesas para comer. Coa chegada de novos presos, foise ampliando a sús utilización , até ter toda a planta adedicada a sala de lectura e xogos, despensa,cociña e comedor. Do mesmo xeito as celas nas que empezamos estando dun en un, acabamos de tres en tres. O obxectivo da prisión era claro. Ofrecernos certas “comodidades” para que nos mantiveramos entretidos e non transladásemos ao resto da prisión un clima reivindicativo que podería estenderse como a pólvora. Entre reixas , existe sempre unha soterrada sensación de inminente estalido de conflictos”

Rafael Pillado: Latexos de Vida e de Conciencia. Ed. Fuxo Buxan, Ferrol, 2012

Poemas no cárcere de Manuel Gómez Segura

Manuel Gómez Segura estivo preso no cárcere no ano 1975, era estudante de esquerdas e tamén escribía versos.

“No final da ditadura seguíase estendendo a longa noite de pedra nos cárceres coruñeses, aínda que para o que sabe das fronteiras entre o dentro e o mundo dos de afora constátase que as paredes encerran moito máis que as continxencias políticas. A historia alenta sobre o persoal ata reducir a vida á cerna. Ilusión e dor, mais sempre a pulsión da existencia e a loita. O silencio e a escuridade combátense co pracer da creación e o coñecemento. Reafírmase así o que se posúe en liberdade: o verso, a materia e o eu. A procura sempre será resistencia.  

No primeiro texto, o número 22, a síntese é a maior fortaleza, a conxunción de contrarios condensandos no poder espidos dos lexemas. A idea e a materia, a vida humana á fin, que se unen na revolución. Só hai unha consigna que se cumpre na repetición, case como un himno. 

No segundo, o número 23, prefírese o método especulativo. A interrogación ante as fendas que abre a dúbida da punición. Mais imponse ao final a crenza que se asenta na moral, como no primeiro texto, especialmente potente cando o autor se atopa recluído. Hai a certeza do desexo satisfeito e gorentoso, un estado que se converte na ética máis audaz: o dereito ao pracer. “

Inmaculada Otero

Juan Fernández, un menor na prisión

E a veciño de Monte alto, na Coruña en Monte alto. Foi apresado no 1975, tiña 16 anos e en setembro tiña que facer a selectividade. Apricáronlle a a lei antiterrorista de Fraga. Él e os seus eran dirixentes da Xuventudes Comunistas e do comité local do PC.

Foron buscalo membros da Brigada Político Social. Estivo 5 días na comisaria onde lle deron moitos golpes e despois un mes na cadea da Coruña.

“Ingresei en prisiòn incomunicada con Luciano Gómez e Demetrio Vázquez, ao aplicarnos o recién aprobado Decreto Ley de Prevenciòn do Terrorismo, sendo Fraga ministro de Gobernación.

Coincidimos, entre outros, cos membros do frustrado sector armado da UPG- que non se relacionaban co resto dos presos polìticos- con 2 militantes do PTE que viñan de encadearse à chimenea da central das Pontes un deles José Luis Muruzábal, que logo dirixiría o Sindicato de Traballadores da Construciòn, e máis tarde serìa abogado da CIG.

Estivemos entre 15 dìas e 1 mes.

Logo dos bos oficios do director do Instituto Masculino, Enrique Mìguez Tapia, saleu un reportaxe na BBC contando que habìa menores de idade na Prisiòn Provincial da Coruña. Inmediatamente fumos postos en libertade. Nunca fumos enxuiciados nin houbo causa algunha”.