Artigos

“En camiño de rexeneración…”: cárcere e traballo na provincia de Ourense

~ memoriadocarcerecoruna ~ Deixar un comentario

Artigo do profesor Domingo Rodríguez Teijeiro sobre os recintos penitenciarios en Ouresne. Presentado no congreso de Narón.

“Unha primeira cuestión a ter en consideración para achegarnos á articulación do sistema penitenciario franquista é a existencia, como ocorre na totalidade do proceso represivo, de dous períodos ben diferenciados. O primeiro deles, o que se coñece como “o terror quente”, estenderíase o longo de toda a fase de golpe de estado que iría dende o 18 de xullo ata finais de 1936 cando, despois de fracasar a ofensiva sobre Madrid, comeza a impoñerse entre os sublevados a perspectiva dunha longa guerra. Evidentemente, esta primeira fase céntrase xeográficamente naquelas zonas do territorio onde os golpistas se fan co poder
dende os primeiros momentos ou ben aquelas outras que son conquistadas rapidamente. Neste espacio asístese a un proceso de atomización e provincialización da administración e, no tocante ó proceso represivo, este adquire un carácter “local” ou, o que é o mesmo, van ser aquelas persoas afíns ós sublevados as que en cada cidade, vila ou pobo, procedan á identificación e represión dos desafectos, agora ben, sempre baixo o control e dirección da máxima autoridade militar provincial……..”

Fai clic para acceder a actas_i_congreso_memoria_historica_naron_2003_07.pdf

O “inmundo caserón” que A Coruña sentía “oprobio” de ter por cárcere

~ memoriadocarcerecoruna ~ Deixar un comentario
Cárcere do Parrote. Anos 20 do século XX

O pasado mércores 26 de novembro do 2025 , asistiamos á estrea oficial de “Luz, Pedra e Cinza”, un documental producido por Nós Televisión e apoiado polo Concello da Coruña no que se facía un percorrido polos espazos da nosa cidade que o goberno local ha solicitado para o seu nomeamento como lugares de memoria (península de Punta Herminia e cárcere da Torre, casa museo Casares Quiroga e a casa Cornide). Cando nos entrevistaron para falar do penal, comentamos que antes do actual cárcere da Torre, o presidio coruñés, atopábase no Parrote, nun edificio antigo e en moi mal estado, alonxado dos modernos postulados de Concepción Arenal -moi de actualidade na época- ao que os coruñeses daquela época tiñan autentico noxo,  e non, non é unha esaxeración.

Seguir lendo →

O código secreto das tecelanas antifranquistas

~ memoriadocarcerecoruna ~ Deixar un comentario

Interesante podcast sobre o código secreto das presas franquistas a través dos manuais de tecidos.

“Los cuadernos de labor de la presa antifranquista Manolita del Arco no son simples instrucciones para hacer punto. Por supuesto, son una guía para tejer con cuatro o cinco agujas, lo que comúnmente hemos conocido como hacer calceta y cada letra corresponde a un movimiento de esas agujas… Pero este lenguaje se ha perdido. Y sabemos que hay algo más, que tampoco podemos descifrar. Estas anotaciones pertenecían a mujeres encarceladas por el franquismo. Camuflaban sus comunicaciones políticas, entre ellas y con la resiliencia en el exterior.”

No cárcere

~ memoriadocarcerecoruna ~ Deixar un comentario

artigo realizado para a revista BABEL

“Na cidade da Coruña ó pe da Torre de Hércules atópase o vello edificio da antiga prisión provincial de A Coruña. Hoxe en día, un lugar que ameaza ruína, cos tellados cubertos de herbas e fieitos e onde as gaivotas aniñan as súas crías.

O  edificio do cárcere da Coruña foi construído no anos vinte do século pasado para aloxar ós presos nunhas condicións máis dignas que o antigo presidio da cidade que era calificado polo que fora alcalde da cidade Carlos Martínez Esparís de “mazmorra inmunda”.

Tras o golpe de estado do xeneral Franco en xullo de 1936 os muros da nosa vella prisión cobrarían un triste protagonismo na historia do país.

No primeiros anos encheuse coa corporación municipal, gobernadores, dirixentes sindicais ou veciños comprometidos. Eran levados a decenas para pasar un tempo mínimo antes de ser asesiñados  despois dun xuicio farsa ou por medio dun translado a outro lugar no que se remataba ós prisioneros aplicando unha “lei de fugas”, polo que se podía disparar sen contemplacións.

Seguir lendo →

Fina y Sari, las últimas luchadoras de Ferrol que se sentaron en el banquillo del TOP

~ memoriadocarcerecoruna ~ Deixar un comentario

“Alabau y Varela, junto con Mela “la Carbonera”, fueron las tres mujeres acusadas en el juicio de los 23, un proceso al que se enfrentaron “optimistas” porque, se “palpaba” en todo el país, a Franco le quedaba poco y el régimen estaba “a punto de caerse”, como así fue finalmente.”

Artigo de El diario de Ferrol do 6 de xulio do 2025 sobre as mulleres procesadas polo TOP no “Xuicio dos 23”

“No íbamos preocupadas. Íbamos con cierta alegría porque sabíamos que ‘se caía’, que era una realidad. Nos dábamos ánimos y decíamos aquello de ‘esto se cae’. Lo sentíamos realmente”. Fina Varela y Sari Alabau no solo siguen vivas para contarlo, que no es poco, sino que continúan en las calles, en las manifestaciones, en la lucha por la causa humana, democrática.

Seguir lendo →

Cincuenta años del proceso de los 23, el juicio que puso a Ferrol en el mapa mundial

~ memoriadocarcerecoruna ~ Deixar un comentario

Neste artigo do Diario de Ferrol do 6 de xulio de 2025 contanos os xuzagdos no Tribunal de Orden Público (TOP)  “Juicio de los 23” —sumario 489/72—, por pertenecer ó sindicalismo de CCOO e acusados de instigar os disturbios do 10 de marzo de 1972 en Ferrol.

“Soy cargo sindical desde 1966. Me entrevisté con personalidades del Gobierno y de fuera del Gobierno. Intenté defender los intereses de los trabajadores, de mis compañeros (…). Si todo esto implica que soy un terrorista, lo seré toda mi vida”. Rafael Pillado fue uno de los seis procesados que quiso hacer uso del derecho a pronunciar unas últimas palabras antes de que el Tribunal de Orden Público (TOP) se retirara a deliberar tras el conocido como “Juicio de los 23” —sumario 489/72—, que sentó en el banquillo a los acusados de instigar los disturbios del 10 de marzo de 1972 en Ferrol.
Junto a él, la justicia franquista acusó a Manuel Amor y a José María Riobóo, siendo los tres líderes del sindicalismo español que más tarde salieron de la cárcel: el 5 de febrero de 1976, después de casi cuatro años privados de libertad.

Seguir lendo →

“Un cego nun cárcere franquista”

~ memoriadocarcerecoruna ~ Deixar un comentario

Xesús Alonso Montero

Artigo publicado no xornal La Voz de Galicia o 5 de xulio de 2024

“Dentro dos libros sobre a represión franquista, moi poucos me teñen impresionado tanto como o que acaba de publicar Luís Lamela co título Los años de guerra y la prisión provincial de A Coruña. Memorias de un recluso: Domingo Quiroga Ríos (Asociación para a Recuperación da Memoria Histórica, 2023). Luís Lamela, ben coñecido e recoñecido como estudoso da represión franquista en Galicia, debrúzase, neste volume, con pluma de historiador sensible, sobre as memorias inéditas de Domingo Quiroga tituladas Un masón en la hoguera. Son significativas as páxinas que reproduce ad litteram e o lector agradece as reflexións que fai Lamela, quen, por outra parte, achega moitos datos, por el investigados, para coñecermos capítulos das biografías dos seus compañeiros de cela, a 41 da prisión provincial da Coruña desde 1937.

Seguir lendo →

Unha fiestra á represión no cárcere da Torre, na Coruña: “¡Papaíto, que no te maten!”

~ memoriadocarcerecoruna ~ Deixar un comentario

Enrique Carballo, A Coruña 18 JUN 2024 6:01

artigo de La Opinión Coruña sobre o libro de Luís Lamela Os anos de guerra e a prisión provincial da Coruña. Memorias dun recluso: Domingo Quiroga Ríos

“¡Que no te maten, papaíto, que no te maten, papaíto!” foi o berro dun neno, fillo dun represaliado condenado a morte polo franquismo encirrado na antiga cárcere provincial da Coruña, cando o vía marchar desde a fiestra cara a súa execución. As palabras quedaron nas memorias ata agora inéditas do coruñés xa falecido Domingo Quiroga, represaliado pola súa pertenza á masonería e que estivo entre 1937 e 1939 na instalación, agora sen uso e situada no paseo marítimo, preto da Torre.

Seguir lendo →