en Percival e outras historias de  X.L. Méndez Ferrín

Na introdución á Poesía enteira de Heriberto Bens Anxo Angueira escribe “Un ano máis tarde [está a falar de 1970], e por causa dun lema (“Liberdade para Galicia”) pegado por toda a nación, Ferrín sofre o seu primeiro paso pola cadea, mundo que terá decisivas implicacións na súa literatura pero que presaxiaba incribelmente o relato titulado Philoctetes, incluido en Percival.

“Nokao, contista, recibíu unha formidábel i estraña carta, que deixóu o seu ánimo en sos­penso. Leuna por terceira vegada, agora en outa vós, dando, por veces, chuchadelas ao cachimbo. Decía:

“Sr. Nokao.

Distinguido Sr.: Ha dispensar, antes de cousa ningunha, a ousadía de me dirixir a vostede. Eu de ningún xeito querería roubarlle o seu prezado tempo. Pro hai unha poderosa razón: o meu enorme agradecemento. O desexo de pór iste no seu coñecemento é o ouxetivo dista carta. Pra que vostede comprenda todo (vostede comprenderao todo, vostede é un contista) voulle dar unhas cantas novas de min.

Eu Chámome Philoctetes e na aitualidade son preso político. Teño cincoenta anos. Cando tiña dazaoito eu era un revolucionario. Un día vironme repartir unha follas de papel nas que estaba esquirto algo moi fremoso, pero que non lembro. 0 que me víu non ficóu calado. Despois fixéronme pór pola parte de eiqui da reixas. Prin­cipiéi a ser preso político, a estare pola partre de eiquí das reixas, hai trintedóus anos. Xa debería estar afeito, repítome que xa debería estar afeito, vai pra un ano, cando foi do da ferida. Eu soli­citara unha entrevista co direutor. Concedéronma cando había moitos meses que a pedira. Eu xa me tiña esquecido do que lle tiña que decir ao direutor cando me atopéi coa súa odiada face frente á miña, co bigote fino e os ollos peque­niños, da banda de alá da grande mesa de des­pacho. Pro non estaba disposto a desperdiciar a ocasión de lle falar claro ao direutor, e improviséi unha petición. Díxenlle.

—Eu era un home ilustrado, señor. E coido que non representaría moito pra o penal, que eu recibira libros e xornás de vez en cando.

Tremíalle o bigodiño ao me respostar:

—Vai contra o regoamento. Amáis vostede sería o último en recibir libros. Vostede é un revo­lucionario, un enemigo do orde estabelecido.

Falaba friamente, por tras da súa mesa ancha e lisa. Pra rematar pónseme:

—Teño a súa ficha eiquí. O seu número está surraiado de roxo. Pódese arretirar, “Philocte­tes”.

Eu pasaríallo todo menos o coidadoso acento de disprecio con que pronuncióu o meu nome. Fun astuto, pro non fun astuto de abondo. Fago coma quen se vira pra saír. Vexo de esguello que il está de pe, lonxe dos timbres de alarma. Entón mándolle unha cadeira á cabeza. Foi estupendo. Eu certáralle, pro de raspote. Nun chouto póñome na porta. Contemporáneamente, il aiciona un botón e féchanse as dúas follas da porta colléndome un pé…, feríndomo, esma­gándomo. Eu berraba no chao, co pé collido, e vino vir cara min, a modo, limpando o sangue da cabeza. Consideréi que somentes lle ocasionara unha pequena ferida, e tivera tención de o matar. Chega onda min, eu no chao, louco de door, e conforme ven zorrégame un couce na cara. Ba­rréuseme o sentido. Despertéi no calabouzo de castigo. Ha saber vostede, señor Nokao, que o calabouzo de castigo non ten lús. Apalpeime o pé o notéi que o tiña en carne viva. Probabelmente tamén estaban derramados algúns osos. Quiteime o calcetín, millor dito, arrinqueime o calcetín, xa que esta apegado á carne. Notéi, a consecoencia disto, unha forte hemorraxia. Lavéi despois o pé con auga de beber e deixeino sen negún contauto, apoiada a perna no catre, de xeito que o pé ficara no aer. Limpeime o suor coa manga e respiréi fondo.

Non sei cantos días pasaron hastra que chegóu o fedor. Eu decatábame de que o pé fedía. Non me preocupaba por que tiña a cabeza parva e suaba moitísmo. Ao mirare que non comía, o di­reutor mandoume o médico. ¡Qué grande home! Todo un idealista. Recoñeceume e foise sen dar fala. Logo souben por Nossos, o recruso que fai de ordeanza do direutor, que o médico esixira a íste o meu traslado á enfermería.

-Imposíbel —respondeulle—, Philoctetes está recruido na celda de castigo. Non pode sair de alí.-

-¡Morrerá! Seica berróu o médico.

-Non pode sair.

Entón o doutor, moi tranquilo, púxose de pé e xa estaba case fora cando, coma quen esquece algunha cousa, vírase pra o direutor e dí:

—Vou direitamente a pór ísto en coñecimento das autoridás sanitarias.

O direutor, ben mo dixo Nossos, batéu unha pancada na mesa e rosmóu cos dentes moi pechos.

—Leve a Philoctetes pra onde queira.

Si, señor Nokao, o doutor foi moi bó pra mín, todo un idealista. ¡Belísima persoa! Do calabouzo de castigo paséi á enfermería nun estado semilúcido. Tiña inquedanzas e visións. Doíame a cabeza.

Unha mañá espertéi moi despexado. Vinme antre sabans brancas e limpas. Tomoume o pulso o doutor e díxome, moi campechano il:

—Isto vai millor. Dóille o pé, ¿non é? (Doíame). É que llo tivemos que cortar. Con­toume o direutor o incidente. Si vostede quer lér, lea. Por unha grande tempada estará baixo as miñas ordes.

E díume un libro. Non me díu outro libro ningún, díume o libro seu, señor Nokao, o único e apaixoante libro esquirto coa firma de vostede. Cando se pasan trintedóus anos sen lér un libro e despóis lése un coma o seu, é unha sensación de plenitude vital, na que pasan cousas estraordi­narias, que a xente non comprendería, pro que vostede comprenderá, señor Nokao, xa que vostede é un contista. Imaxíneme a min, primeiro de nada, cunha vontade vencida, desiludida, descomposta dende a raíz. Logo vexa todolos per­soaxes que paríu a súa imaxinación, nun ballet pantástico, achegárense a min e rosmárenme nos ouvidos palabras sonoras, espranzas brillantes, a suxerencia dun mundo maravilloso. Pro eu estaba lonxe diste mundo hastra que fixen o intento.

O intento foi desesperado. Direille que tencio­néi compartillar cos persoaxes do seu libro, o ambientede libertade en que se movían. Escollín un conto. Seu tiduo é “Medo”; vostede coñece o argumento; vostede tallóu o argumento. Eu entro cando a vella se decata de que está fechada na catedral. Abrín ben os ollos, había trintedóus anos que non pisaba unha catedral. Pro dese­guida maxinéi que o meu papel no conto era facer que a vella non morrera de medo. As candelexas dos sagrarios daban unha craridade escasísima. Eu adevertín coma o medo ía progredindo, pase­niriamente, na vella, gracias á iarte estraordinaria de vostede, señor Nokao. Eu deixéi que ela batera na porta fechada do norde, na porta fechada do leste, e decidínme a intervir cando se dirixía, po­seída polo terror, a bater na grande porta prin­cipal. Ouvín a súa carreira pola nave central, parecía a fuxida de unha besta espantada. Eu sabia ben que, ao atopar fechada herméticamente a derradeira porta, comenzaría a vere pantasmas, fallaríalle o corazón e morrería. Asín estaba no seu conto, señor Nokao, detreminado. Pro eu só tiña unha idea fixa: facer que a vella non morrera. Realmente eu non me decatara da inutilidade do meu intento. Tratábase de quitarlle toda a foza tráxica ao conto. E todo estaba previsto. Eu sabía que a vella ía morrer e dirixinme a ela. Petaba na grande porde ferrada e as súas maos non arrin­caban bruído ningún, somentes unha door intensa, anguriante. Ela ouvíu os meus pasos e víume avanzar cara ela. Abriu uns ollos enormes e berróu, unha vez, dúas veces, como estaba previsto no conto. I eu decátome de que o meu papel no conto é o de unha visión, a vella créme unha visión. Inclina a testa pra un lado e logo pra abaixo, con aer automático, de resorte. Morre. Todo es­taba previsto na construción, na ordenación perfeita de acontecementos do seu conto. I eu saio do conto.

E saíndo conto pra fora. Atopeime de novo na enfermería. Tiven unha sensación de felicidade completa, de fartura. Collín o seu libro e biquei­no. Non lle dixen nada ao doutor. Somentes collin papel i esquirbinlle ista carta, ista longa carta, que  graciasá bondade do doutor non pasará pola censura. Xa sabe vostede que o primeiro intento de me introducir no seu libro, antre os seus persoaxes, no mundo creado por vostede, diume bós resultados. Emporiso tencionaréi introducir, en cada un dos contos, o meu individualismo, aínda sabendo como sei que ha bater contra as outas murallas da súa téinica, frías e verticás.

Poño fin a ista carta, a ista longa carta, coa protesta sonora do meu profundo agradecimento. Gracias a vostede puiden saír, despóis de trin­tedáus anos, da parte de eiquí da reixas a un mundoinédito e libre. Considero que vostede sa­berá comprender: despóis de trintedóus anos sen lér unlibro, cando se lé un coma o seu pasan cousas estraordinarias. Moi atenciosamente.— Philoctetes”.

Nokao rematóu de lér a carta e, por parte, apagóuselle o cachimbo. Tiróulle a cinza. Logo paseóu a grandes pasos o seu despacho. Estaba perplexo. “