“Manuela Balbina Válcárcel Luaces, Mela la Carbonera, a única nena de seis irmáns, era traballadora dende os 11 anos. Filla dun histórico anarquista portuario, a morte do seu pai marcouna indeleble. O rastro acráta da súa educación sempre se amosou. En maio de 2001 apareceu nestas páxinas un informe sobre as traballadoras do carbón, as que cargaban os barcos en longas colas, con bolsas de 30 quilogramos de carbón na cabeza. “Traballei coma un home”, comentou, coa dignidade de quen se gaña a vida coas mans. Mesturou a conversa con versos populares. Este foi un: “Aínda que pobre / non baixo a ningunha fonte a beber / quero claro e ordinario / se non morro de sede”.

A súa celebridade ven do 10 de marzo de 1972 cando, subida a un camión na praza de España de Ferrol , xa cos mortos en As Pías, arengou ás masas para seguir adiante. Despois dirixiu a liña de piquetes que pechaba os mercados da cidade. Naceu o mito. “Que ía facer se dispararan contra os traballadores?”

O seu compañeiro, Rogelio, era traballador de Bazán e foi condeado no Proceso do 23, do famoso Tribunal de Orden Público (TOP).

Á idade de 52 anos ingresou en prisión, ali compartíu condea con Fina Varela e Sari Alabau– No cárcere rematou de aprender a ler axudada por outros presos políticos. A súa loita estivo ligada ao nacemento de CC.OO. e a un anarco-comunismo ideolóxico herdado de pai e nai.

Rematou a súa vida activa como peixeira no mercado das Casas Baratas. A morte dun fillo puxo unha triste expresión naquel rostro feliz cos seus ollos agudos e intelixentes. Mela nunca máis foi a mesma. Finou non ano 2013.”

https://www.lavozdegalicia.es/noticia/ferrol/2003/01/20/adios-mela-carbonera/0003_1437289.htm