Era mariñeiro de Porto do Son. En 1931, como outros moitos mariñeiros galegos, escomeza a traballar en Pesquerías e Secaderos de Bacalao de España (PYSBE), no porto de Pasaia. Inmediatamente logo de ter coñecemento do golpe militar, o mesmo 18 de xullo de 1936, malia estar recentemente operado dunha hernia e aínda con puntos, pide a alta voluntaria no hospital San José de San Sebastián para ir á fronte e defender á República loitando coa CNT, sindicato ao que se afiliara anos atrás en Porto do Son.
A principios de agosto de 1936, estando no frente de Bilbao, o Lehendakari Aguirre mostra recelos hacia a CNT polo que Xosé Queiruga decide incorporarse ó frente republicano de Asturias en setembro de 1936 ata que cae en octubre de 1937. Foi agochado en Xixón pero detido xunto a nove máis en xaneiro de 1938 cando intentaba fuxir en barco á zona republicana: Alfredo López Rodríguez, Bernardo Rodríguez Rubio, Julio Fernández López, Raimundo Vigil Alonso, Modesto Lamelas Martínez Pérez, Manuel Reiris Servia e Antonio Santamaría Cancio.
Foi torturado e xuzgado no Ferrol e condeado por “rebelión militar”.
Durante un tempo estivo no penal asturiano de Cerillero.
Ingresou no cárcere de A Coruña no ano 1938 onde estivo preso ata novembre de 1942, tras varias reduccions de pena.
Compartíu cárcere cos seus paisanos de Porto do Son, o médico Juan González , o maestro Antonio Conde Asperot, Manuel Maneiro, José Mariño, o teniente alcalde Andrés Abeijón e Xerardo Díaz. Siempre estivo moi agradecido a maestros e catedráticos encarcelados, gracias ós que poido seguir formándose e culturizarse.
Tamén estaba no penal o seu irmán Francisco Queiruga Allegue, condeado por non querer ir pelexar nas filas de Franco.
Mentras, no Porto do Son o seu pai Xosé Queiruga Carou “Cascante” era aldraxado e zorrado; unha volta foi obrigado a ir en procesión desnudo cun cartel que poñía :”Muera Rusia, Arriba España” xunto cos veciños Juan Vidal “Cachola”, Salustiano Abeijón “Mouján” e José Ramón Sieira; o delito debía ser que estivera en Estado Unidos e denunciaba as inxusticias que se cometían cos nenos mariñeiros, además de terse negado a regalar o seu peixe a membros da falanxe.Tamén á nai Carmen Allegue Pérez foi vítima de represalias e tivo que fuxir ó monte a raparan e lle deran aceite de ricino.
Xosé Queiruga Allegue solía dicir que xamais perdoaría o que lle fixeran ós eu pai, nai e irmán. Él ”apostara todo a unha baralla”, pola defensa do goberno establecido, pero os seus familiares xamais merecieron os castigos que padeceron. Sempre creu que o seu pai morrera de pena por ter os dous fillos encarcelados.
Tras salir do cárcere, Xosé Queiruga volta a Porto do Son, donde cada quince días, debe personarse no cuartel da garda civil. Casa con Ana María “Maruxa” Fernández García, también natural da vila, que servirá na Coruña mientras él estaba no cárcere, para poder estar cerca de él e levarlle comida ó penal. En 1955, transladase con a súa familia a Trintxerpe (Pasaia),
Durante a dictadura, na súa casa de Pasaia, esconde a un vello amigo, ó que axuda a fuxir a Francia, volviendo a arriesgar a súa libertade. Como durante a dictadura Franco acostumbraba a veranear en San Sebastián, miembros da guardia civil foron en más dunha ocasión ó seu comercio para coaccionalo e amedrentarlo.
Apenas falou á familia dos sufrimentos que tivo que pasar, pero na casa de Porto do Son conservou,agochada, durante años aquela camisa rachada coa que fora torturado.
A súa neta pequena lleva años buscando información en distintos archivos para coñocer a verdade que o seu abó prefiríu silenciar co fin de non xenerar odio nin dor nos seus descendientes.
One thought on “Xosé Queiruga Allegue, mariñeiro e cenetista”